- MRI ve CAT taramaları gibi non-invaziv görüntüleme teknolojileri
- Epidemiyoloji (insan popülasyonlarının incelenmesi) çalışmaları
- İnsan klinik çalışmaları
- İnsan hücre ve doku kültürleri
- Mikro dozlama (insanlara, tüm vücut sistemini etkilemeden, hücresel düzeyde vücut üzerindeki etkileri test etmek için çok düşük miktarlarda ilaç verilir)
- Matematiksel ve bilgisayar tabanlı veri tabanları ve modelleri
- Kök hücre ve genetik test yöntemleri
- In vitro (test tüpü) teknikleri

In vItro testler (Hücre kültürleri)
In vitro testler, ilaçların ve kimyasalların hayvanlar üzerinde denenmesi yerine laboratuvar ortamında üretilmiş hücre ve doku kültürleri üzerinde denenmesini kapsar. Bu hücre veya doku kültürleri hayvanlardan alınan hücrelerin uygun laboratuvar koşullarında çoğaltılmasıyla elde edilir. Bu yöntem AB’nin, ülkemizin ve birçok ülkenin kozmetik ürünlerinin hayvanlar üzerinde test edilmesini yasaklamasına önayak olan temel yöntemlerdendir. Bireysel sapmalara yer olmadığı için yasal metinlerde de güvenilir olarak geçmektedir.
MİKRO DOZ UYGULAMASI
İlaçların erken evrede etki ve yan etkilerini gözlemek için ekonomik bir yol olarak mikrodoz uygulaması geliştirilmiştir. Gönüllü insanlar üzerinde denenir.
DOKU ORGAN BANYOLARI
İlaç emilimleri, doku-organ banyolarında gözlemlenebilir. Son zamanlarda ilaç etki ve yan etki çalışmaları daha kesin sonuçlar verdiği için hayvan deneyleri yerini insan doku örnekleri üzerinde yapılan testlere bırakmıştır. İnsan doku örnekleri ameliyat sonrası insanlardan çıkarılan doku parçalarından elde edilir. Hayvan deneylerinden daha üstün bir yöntemdir.
Kök hücre ile üretilmiş dokular üzerinde toksikoloji deneyleri
Beste Kınıkoğlu’nun 2017’de yayınlanan çalışmasında, insan deri kök hücresinden üretilen doku örneklerinin patoloji, biyoloji, toksikoloji ve kozmetik alanlarında hayvan deneylerine alternatif olarak kullanılabileceği belirtilmiştir.
MİKRO AKIŞKAN ÇİP TESTLERİ
Bu yöntem in vitro testlere göre daha kompleks ve gelişmiş bir metottur. Biyolojik hastalıkların süreçlerinde, ilaç etki ve yan etki mekanizmalarının çalışılmasında kullanılır. Bu çipler çok küçüktür ve içlerindeki odacıklarda vücudun çeşitli yerlerinden dokular barındırır.
GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ
Radyolojik cihazlardaki gelişmeler hastalıkların vücut içerisindeki süreçlerini, yapılarını gözlemlememize yardımcı olur.
In siliko teknikler (Bilgisayar modelleri ve simülasyonları)
Bu tip testler bilgisayar programlarını ve bazen matematiksel denklemleri kullanarak oluşturulan vücut, organ gerçeklik simülasyonlarına dayanır. Bilgisayar programları ve matematiksel denklemler biyolojinin temel prensiplerini anlamakta yardımcıdır.
Hayvan deneylerine alternatif kullanımda olan metotlar
GÖZ İRRİTASYONU
1944 yılında John F. Draize adlı bilim insanı, kimyasalların göz iritasyonunu değerlendirmek için Draize testini geliştirmiştir. Bu yönteme göre tavşanların iki gözünden birisi kimyasala maruz bırakılır. Diğer göz kontrol olarak kullanılır ve tavşan 14 güne kadar gözlemlenir.
Alternatif mukoz membran (göz) iritasyon/korozyon testleri: Yeniden Yapılandırılmış İnsan Kornea Benzeri Epiteli, test edilen kimyasalın sitotoksisite oluşturma kabiliyetinin değerlendirildiği bir yöntemdir
AKUT TOKSİSİTE
Akut toksisite testlerinde, hayvanlar kimyasal maddelere ağız, cilt ve solunum yolu ile maruz bırakılırlar. Bu testlerde genellikle LD50 (hayvanların yarısını öldürmeye yetecek doz) miktarı belirlenir. Bu LD50 dozu bulmak artık çok sık kullanılmamakla birlikte hala hayvanların ölümüne yol açan metotlar kullanılmaya devam edilmektedir
- A- NHK (normal human keratinocyte) bazal sitotoksisite yöntemi, in vivo akut oral toksisite testleri için başlangıç dozlarını tahmin etmek için insan hücrelerini kullanır ve her test için kullanılan hayvan sayısını azaltır.
- B- 3T3 (hücre hatları) bazal sitotoksisite testi her prosedürde kullanılan hayvan sayısını en aza indiren bir azaltma yöntemidir.
CİLT TAHRİBATI VE İRİTASYONU
Cilt tahribat testleri bir bileşenin cilt üzerinde yaptığı geri dönüşümsüz tahribatı saptamak için kullanılır. Cilt tahribat testleri, bileşenin cilt üzerinde neden nolduğu kaşınma, şişme ve enflamasyonu belirlemek için kullanılır. Her iki test de tipik olarak tavşanlar üzerinde uygulanır.
Cilt tahribat ve iritasyon testleri için onaylanmış aşağıdaki metotlar kullanılabilmektedir:
A- EpiSkin TM
B- Değiştirilmiş Epiderm TM Deri İritasyon Testi (SIT)
C- SkinEthicTM Yeniden Yapılandırılmış İnsan Epidermisi
D- EST-1000
E- EpiDermTM
CİLT DUYARLILIĞI
Cilt duyarlılığı testleri, bir kimyasalın alerjik reaksiyona yol açıp açmayacağının belirlenmesi için kullanılır. Genellikle guinea pig’lerin traşlanmış ciltleri üzerinde uygulanırlar.
Doğrudan Peptid Reaktivite Ölçümü: Bu yöntemle, cilt duyarlılığının tetiklenmesinde belirleyici bir basamak olan kimyasalların proteinlerle tepkime verme kabiliyeti ölçülür.
Keratinositlerin aktivasyonu ölçülerek bir Nrf2 regülatörü olan Keap1’e ait sistein kalıntılarıyla duyarlılaştırıcı maddenin direkt reaktivitesi belirlenir.
İnsan Hücre Dizisi Aktivasyon Testi: THP-1 hücrelerinde CD86 ve/veya CD54 ekspresyonunun artırılmasına dayalı bir yöntemdir.
Farmakokinetik/Toksokinetik ve Metabolizma
Farmakokinetik/toksokinetik testler, bileşenlerin emilim, dağılım, metabolizma ve uzaklaştırılma hızlarını/oranlarını ölçer. Bazı kimyasallar metabolizma tarafından inaktive edilirken bazıları metabolize olduktan sonra toksik hale gelir. Hayvanlar, genellikle fareler ve sıçanlar, tekli veya çoklu dozlarda test bileşenini yemeye, inhale etmeye zorlanarak veya damardan ya da ciltten bileşene maruz bırakılır.
Fototoksisite (fotoiritasyon) ve fotoduyarlılık: 3T3 nötral kırmızı alım fototoksisite testi, test edilen bir kimyasalın UV/görülebilir ışığın sitotoksik olmayan dozuna maruziyet söz konusuyken veya değilken sitotoksisitesinin karşılaştırmasına dayalı valide edilmiş bir in vitro test metodudur
Dermal Penetrasyon (nüfuz etme)
Cilt penetrasyonu ya da deri emilim testleri, bir kimyasalın ciltten içeri girişi ve kan dolaşımına katılmasını analiz eder. Test edilen kimyasal verildikten sonra sıçanlar öldürülür ve emilen kimyasalın miktarı belirlenir. Insanlar ve sıçanların farklı cilt yapıları vardır ve bu farklılıklar emilimlerin de farklı olmasına yol açar. Dolayısıyla hayvanlar üzerinde yapılan dermal penetrasyon testleri insanlarda güvenilir değildir. Alternatif mevcuttur.
MUTAJENİSİTE
Bir mutajen, bir organizmanın genetik bilgisini değiştiren ve böylece mutasyonların sıklığını artıran fiziksel veya kimyasal bir ajandır. Birçok mutasyon kansere neden olduğundan, mutajenler tipik olarak aynı zamanda kanserojendir.
A- Bakteriyel ters mutasyon testi (Ames testi)
B- İnvitro memeli hücresi gen mutasyon testi
KANSEROJENLİK
Kanserojenler, kansere neden olan veya kanser vakalarını artıran bir madde veya maddeler karışımıdır. Sıçanlar ve fareler tipik olarak karsinojenliği test etmek için kullanılır. Test kimyasalları oral yolla verilir, cilt üzerine yerleştirilir veya iki yıllık bir süre içinde solutulunur. Çalışma boyunca hayvan sağlığı izlenir ancak çoğu bilgiler hayvanlar öldürüldükten sonra elde edilir.
Bileşik kronik toksisite/karsinojenite testi: Genotoksik olan ve olmayan karsinojenler tespit edilir.
Hücre Transformasyon Testi (CTA: Cell Transformation Assay): Çok aşamalı kanser sürecinde bir aşama olan hücre morfolojisindeki değişiklik ölçülür
Üreme ve Gelişme Toksisitesi
Üreme toksisitesi, bir maddenin bir organizmanın üreme kabiliyeti ve yavruların gelişimi üzerine olan toksik etkileri içerir. Gelişimsel toksisite testi, hamile hayvanlara, genellikle fareler ve tavşanlara, oral yoldan verilen kimyasalları vermeyi içerir.
- Tam embriyo kültürü (WEC) testi
- MicroMass (MM) testi
- Embriyotoksik kök hücre testi (EST)
MicroMass ve Embriyonik kök hücre testi, ESAC (european scientific advisory comitee- Avrupa bilimsel öneri komitesi) tarafından bilimsel olarak geçerli kabul edilmiştir.
endokrin bozucu aktivite
Endokrin bozucusu, endokrin sistemin fonksiyonlarını değiştirerek sağlıklı organizmada ya da onun neslinde veya (alt) populasyonlarında istenmeyen sağlık etkilerine sebep olan harici bir madde ya da karışımdır. OECD tarafından hazırlanan ilgili kılavuzda iki adet yöntem bulunmaktadır. Bunlar:
A- ÖstrojenikAgonist (ve Antagonist) Aktivite
B- LUMI-CELL östrojen reseptör transkripsiyonel aktivite çalışması