“Deney Hayvanı Kullanım Sertifikası”, hayvanlar üzerinde deney, eğitim ya da test amacıyla prosedür gerçekleştirecek kişilerin sahip olmasının yasal olarak zorunlu olduğu bir sertifikadır. Bu sertifikaya sahip olmadan hayvanlar üzerinde eğitim veya deneysel çalışma yapılamayacağı gibi, çalışma mekanlarında bu hayvanlar barındırılamaz. “Çiftlik hayvanları”yla yapılacak çalışmalarda araştırma ekibinin içinde bulunması gereken veteriner hekim, bu sertifikayı alma zorunluluğundan muaftır.
Yerel etik kurullar tarafından verilen sertifika eğitim programlarına katılarak program sonunda yapılan sınavdan 100 üzerinden en az 70 puan alanlar, başarılı kabul edilerek “deney hayvanı kullanıcısı” olurlar.
İlgili Yönetmeliğe göre deney hayvanı kullanıcısının tanımı şöyledir: “Deney hayvanı kullanarak her türlü eğitim, araştırma, uygulama ve test yapmak isteyen veya bu programların yapılmasında deney hayvanlarına dokunarak katkıda bulunan öğrenciler, araştırmacılar, akademik, sağlık, teknik ve idari personel deney hayvanı kullanıcısı olarak kabul edilir”.
“DENEY HAYVANI KULLANIM SERTİFİKASI” EĞİTİMİ
Bu kurslara katılacak kişiler 3 kategoriye ayrılır ve verilen sertifikalar da buna göre farklılık gösterir:
a- Araştırmacılar – en az lisans düzeyinde eğitim şartı
b- Yardımcı sağlık personeli
c- Hayvan bakıcıları
A kategorisi için 40 saat teorik 40 saat uygulamalı olmak üzere toplam 80 saat, B kategorisi için 25 saat teorik 28 saat uygulamalı olmak üzere toplam 53 saat, C kategorisi için ise 19 saat teorik 16 saat uygulamalı olmak üzere toplam 35 saatlik bir ders programı vardır. Bir kategoriye ait sertifika sahibi olanlar, eksik ders saatlerini tamamlayarak bir diğer sertifikaya sahip olabilirler.
Teorik derslerin %80’ine ve uygulamalı derslerin tamamına devam etmek zorunludur. Uygulamalı olan derslerin hemen hepsi, türe özgü verilir. Yani: tavşan için sertifika sahibi olan bir kişi, fare üzerinde deney yapamaz, bunun için fare ile ilgili dersleri alması gerekir.
DERS İSMİ |
TEORİ |
UYGULAMA |
EĞİTMEN |
|---|---|---|---|
| Mevzuat, Etik, Hayvan Davranışları ve 3R | 3 Saat | – | Deneyimli veteriner hekim, tabip veya biyolog |
| Deney hayvanlarının anatomisi, fizyolojisi, histolojisi ve biyokimyası | 5 Saat | 4 Saat | Deneyimli veteriner hekim |
| Kan ve örnek alma teknikleri | 1 Saat | 4 Saat | Deneyimli veteriner veya beşerî hekim |
| Tutuş teknikleri | 1 Saat | 4 Saat | Deneyimli veteriner veya beşerî hekim |
| İlaç verme ve enjeksiyon teknikleri | 1 Saat | 4 Saat | Deneyimli veteriner veya beşerî hekim |
| Anestezi ve ötanazi teknikleri | 2 Saat | 4 Saat | Deneyimli veteriner veya beşerî hekim |
| Ağrı, ıstırap, sıkıntı ve insanî sonlandırma noktalarının belirlenmesi | 2 Saat | – | Deneyimli veteriner hekim |
| Laboratuvar işleyişi (temizlik, çalışma sağlığı ve biyogüvenlik) | 2 Saat | 4 Saat | Deneyimli bilim insanı |
| Deney hayvanlarının beslenmesi | 2 Saat | – | Deneyimli veteriner hekim, tabip veya biyolog |
| Hayvan hastalıkları | 4 Saat | 4 Saat | Deneyimli veteriner hekim |
| Biyoistatistik (mümkün olan en düşük hayvan sayısının belirlenmesi) | 2 Saat | – | En az doktora seviyesinde bir uzman |
| Standardizasyon ve Hayvan Deneylerinde Varyasyon Kaynakları | 3 Saat | – | Deneyimli veteriner veya beşerî hekim |
| Spesifik deney modelleri | 4 Saat | 4 Saat | Deneyimli veteriner veya beşerî hekim |
| Hayvan deneylerinin tasarlanması | 2 Saat | 4 Saat | Deneyimli ve sertifikalı veteriner veya beşerî hekim |
| Temel cerrahi | 2 Saat | 4 Saat | Deneyimli ve sertifikalı veteriner veya beşerî hekim |
| Deney hayvanlarının yetiştirilmesi | 2 Saat | – | Deneyimli veteriner hekim, tabip veya biyolog |
| Alternatif yöntemler | 2 Saat | – | Deneyimli ve sertifikalı veteriner veya beşerî hekim |
* “Deney Hayvanı”, yasal metinlerde geçen tanımdır.