2014 tarihli Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul Ve Esaslarına Dair Yönetmeliğin 8. Maddesinin 2. fıkrasının ç bendine göre Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurullarında diğer üyelerin yanında bir de sivil toplum örgütü temsilcisi bulunmalıdır.

Ocak 2020 tarihi itibariyle Türkiye genelindeki tüm Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurullarına, Cimer üzerinden bilgi edinme başvurusu yaparak, kuruldaki bu temsilcinin hangi sivil toplum örgütünden olduğunu sorduk.

100 kuruldan yalnızca 40 kurul bilgi verdi, kalan kurullar ya hiç cevap vermedi ya da gizlilik sebebi ile cevap vermeyi reddetti.

Verilen cevaplarda ise HADYEK üyesi olan STK temsilcilerinin üyesi olduğu Sivil Toplum Kuruluşlarından bazıları;

-Anadolu Kadınlar Derneği
-Antalya Bölgesi Su Ürünleri Kooperatifi Birliği
-Ankara Patoloji Derneği
-Diş Hekimleri Odası
-Eğitim Araştırmaları Birliği Derneği
-Eğirdir Turizm Tanıtma ve Doğa Sporları Derneği
-Türk Biyoloji Derneği
-Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği
-Avrasya Şizofreni Derneği
-Ege Orman Vakfı
-Kahramanmaraş Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği
-Kayseri Kafkas Derneği
-Hakikat Aşevi
-Samsun Kızılay Derneği
-Eğitim Kültür Sanat ve Dayanışma Derneği
-Ordu Şairler Yazarlar Sanat Merkezi Derneği
-Sakarya Müteahhitler Birliği
-Trakya Zootekni Bilim DErneği
-Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği’dir.

Bunlar dışında bazı kurullarda Baro üyesi avukatlar, Veteriner Hekimler Odası üyesi Veteriner Hekimler, Ziraat Mühendisleri Odası üyeleri, Eczacılar Odası üyeleri görev almaktadır.

Gelen cevaplardan yalnız üçünde kurul üyesi olan Sivil Toplum Kuruluşu temsilcilerinin hayvanları koruma amacı ile kurulan derneklerin üyeleri oldukları görülmüştür.

Gelen cevaplar incelendiğinde hayvan hakları ile ilgisi dahi olmayan birçok Sivil Toplum Kuruluşu temsilcisinin deneylerde hayvan kullanımı ve yapılan deneylerde etik kurallara uyulup uyulmadığı konusunda oy hakkı olduğu tespit edilmiştir.

Bu durum 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 2. Maddesinde yer alan dürüst davranma ilkesine aykırılık teşkil etmekte olup açıkça hakkın kötüye kullanılmasıdır. Anılan maddede “Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır. Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz.” Denilmekle, yönetmelik maddesindeki bir boşluğun hayvanlar aleyhine kullanıldığı görülmektedir.

Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurullarında bulunan üyelerden “Kurum veya kuruluş ile çıkar ilişkisi olmayan sivil toplum kuruluşuna üye Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı” kişilerin zorunlu üye olma sebebi deneylerde kullanılan hayvanların haklarını korumak olup bu amaca hareket etmeyen üye seçimlerini Deneye Hayır Derneği olarak kabul etmiyor, bu hukuka aykırılıkların ivedilikle tespit edilmesi ve ilgili kurullara idari yaptırım uygulanması gerektiğini düşünüyoruz.